چه عواملی خطر ابتلا به قوزقرنیه را افزایش می‌دهند؟

بیماری قوز قرنیه یا کراتوکونوس به معنای نازک شدن بیش از حد بافت قرنیه و بیرون زدگی این بافت است که در نهایت منجر با کاهش شدید بینایی می‌شود و در اکثر موارد مشکلات بینایی ناشی از آن با عینک قابل اصلاح نیست. این بیماری حدود ۲ درصد جمعیت دنیا را درگیر می‌کند و البته در ایران آمار بیشتر از میانگین آمار جهانی است. قوزقرنیه در ایران جزء رایج‌ترین بیماری‌های چشمی به شمار می‌آید و شیوع آن از تنبلی چشم نیز بیشتر است در حالی‌که ناشناخته‌تر از تنبلی چشم باقی مانده و کمتر به آن پرداخته می‌شود. علت اصلی قوز قرنیه هنوز شناخته شده نیست و فقط یکسری عوامل خطرساز برای ابتلا به این بیماری شناسایی شده‌اند. عواملی از جمله ژنتیک و سابقه خانوادگی، سابقه حساسیت‌های چشمی و مالش مکرر چشم از عوامل خطر ابتلا به این بیماری گزارش می‌شوند.

مالیدن مکرر چشم‌ها یکی از اصلی‌ترین عوامل ابتلا به قوز قرنیه شناخته شده است. زمانی که به طور دائمی به دلیل خارش چشم، چشمان خود را مالش می‌دهیم در گذر زمان باعث ضعیف شدن ساختار قرنیه و کاهش استحکام قرنیه می‌شود و در نهایت منجر به قوزقرنیه خواهد شد. البته به نظر می‌رسد تأاثیر مالش چشم در ابتلا به قوز قرنیه در افرادی مشهود است که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند یا به طور پایه‌ای و ژنتیکی دچار ضعف استحکام بافت قرنیه هستند. خارش چشم عمدتاً به خاطر حساسیت‌های مختلف چشمی و همچنین خشکی چشم رخ می‌دهد و از این رو‌ تاکید می‌شود هرگونه مالش چشم خصوصاً در کودکان و نوجوانان جدی گرفته شود و در اسرع وقت به درمان آن پرداخته شود. یا انجام درمان‌های لازم، قطعا مالش چشم کنترل می‌شود و از خطر ابتلا به قوز قرنیه پیشگیری می‌شود.

دومین عاملی که اخیراً مورد بحث قرار گرفته است نقش کمبود ویتامین دی (D) در شکل‌گیری و سرعت پیشرفت بیماری قوز قرنیه است. چندین مطالعه معتبر که جدیداً انجام شده نشان داده‌اند کم بودن سطح ویتامین دی در بدن با بیماری قوز قرنیه در ارتباط است و از طرفی طبق بررسی‌ها ثابت شده است که با مصرف مکمل‌های ویتامین دی بعد از یک مدت، پیشرفت بیماری قوز قرنیه کنترل می‌شود. حتماً توصیه می‌شود کمبود ابن ویتامین خصوصاً در افرادی که در معرض قوزقرنیه هستند یا سابقه خانوادگی آن را دارند جدی در نظر گرفته شود و‌ سریعاً اقدامات درمانی لازم صورت گیرد.

جدیدترین عامل احتمالی برای قوز قرنیه، خشکی سطح چشم معرفی شده است. در تحقیقات ۵ سال اخیر ارتباط بین خشکی چشم و قوزقرنیه در مقالات علمی بسیار پررنگ خود را نشان داده است. در تجربیات بالینی نیز پرواضح هست که تمام بیماران قوز قرنیه معمولا به درجاتی از خشکی چشم نیز مبتلا هستند. به نظر می‌رسد وجود خشکی در سطح چشم و عدم درمان آن و همچنین التهاب ناشی از خشکی چشم یکی از عوامل احتمالی قوز قرنیه باشد. در یکی از مقالاتی که در سال ۲۰۲۱ در ژورنال معتبر «اپتومتری تایمز» به چاپ رسید اینطور مطرح شد که کنترل خشکی چشم ممکن است در بهبود قوز قرنیه مؤثر باشد. از این رو توصیه می‌شود بیمارانی که دچار خشکی چشم خصوصاً از نوع شدید هستند حتما برای کنترل آن اقدام کنند.

برخی عوامل احتمالی دیگر نیز در تحقیقات جدید به عنوان ریسک فاکتور برای ابتلا به قوز قرنیه معرفی شده‌اند که در تحقیقات ما نیز تاثیر این عوامل تأیید شده است. یکی از این عوامل نحوۀ خوابیدن است. دمر خوابیدن با توجه به اینکه فشار روی قرنیه را افزایش می‌دهد به عنوان یکی از عوامل شناسایی شده است. از این رو همیشه توصیه می‌کنیم خصوصاً افرادی که دچار قوز قرنیه هستند تا حد ممکن از خوابیدن طولانی در حالت دمر یه رو به شکم خودداری کنند.

وجود بیماری‌های زمینه‌ای در بیماری قوزقرنیه نقش‌های متفاوتی دارند. برای مثال ابتلا به بیماری دیابت یک عامل محافظتی برای ابتلا به قوزقرنیه شناخته شده و‌ به اثبات رسیده است. افرادی که دیابتی هستند خیلی کمتر از افراد غیردیابتی به قوزقرنیه دچار می‌شوند. از طرفی سندرم مارفان و سندرم داون از بیماری‌های همراه و عوامل خطر قوز قرنیه قلمداد می‌شوند. احتمال بیماری قوزقرنیه در کسانی که به این سندرم‌ها مبتلا هستند به مراتب بیشتر از افراد عادی است.‌

واژگان کلیدی این مقاله:
قوزقرنیه، کراتوکونوس، نازکی قرنیه، لیزیک، لنز اسکلرال، اکتازی قرنیه، دلایل قوزقرنیه، عوامل قوزقرنیه، ژن های قوزقرنیه، خشکی چشم، لنز اسکلرال، ویتامین دی، مالیدن چشم، نابینایی